Zieleń w miastach 31.01.2021

Jako że już wkrótce w miastach będzie mieszkać ponad 60% ludzkości, stwarza to poważne problemy, takie hałas, tłok i zanieczyszczenie powietrza. Mieszkańcy miast będą też w coraz większym stopniu odczuwać skutki zmian klimatu (miejskie wyspy ciepła). To z kolei zmusza do rozważenia, w jaki sposób życie w mieście odczuwającym skutki zmian klimatu można uczynić bardziej znośnym, a może i przyjemnym. W tym kontekście kluczowa okazuje się rola zieleni miejskiej – parków, lasów miejskich, zarośli, łąk i zieleńców, które podnoszą odporność miasta na niekorzystne zjawiska, tworząc dobry mikroklimat. Enklawy zieleni to jednak nie tylko miejsce, gdzie można odpocząć i nieco się odstresować. Drzewa oczyszczają powietrze z zanieczyszczeń, zapobiegając powstawaniu smogu. W ciągu jednego sezonu wegetatywnego średnie drzewo neutralizuje szkodliwe związki chemiczne, jakie powstają ze 130 kg benzyny. Wszyscy wiemy, że drzewa produkują tlen – w ciągu 10 lat jedno duże drzewo wytwarza taką ilość tlenu, jaką w ciągu 20 lat życia zużywa jeden człowiek. Drzewa pochłaniają dwutlenek węgla, tym samym przyczyniają do obniżenia efektu cieplarnianego i chłodzą miasto w czasie upałów. Szczególnie istotne są tutaj drzewa "dorosłe", bowiem ich wydajność jest znacznie wyższa niż młodych sadzonek. Drzewa dają cień. Pochłaniając ciepło, przyczyniają się do zwiększenia wilgotności powietrza. Nawet zimą , choć pozbawione liści, chronią przed silnymi wiatrami i ograniczają chłodzenie ścian budynków, jeśli znajdują się w ich pobliżu. Oprócz tego pochłaniają hałas i chronią przed gwałtownymi opadami, pozwalając wodzie wsiąkać w glebę, bez zalewania ulic. Rośliny wchłaniają wodę z opadów i magazynują ją na przyszłość, co będzie szczególnie korzystne w czasie suszy. Dla złagodzenia skutków zmian klimatycznych niezbędne jest zatem nie tylko sadzenie nowych skupisk drzew, ale ochrona drzew "dojrzałych" oraz łąk, krzewów i tworzenie całego systemu "niebiesko-zielonej" infrastruktury z roślinnością i oczkami wodnymi, stawami i małymi zbiornikami wody. Jak wynika z badań prowadzonych w USA, temperaturę w mieście można skutecznie obniżyć poprzez pokrycie dachów roślinnością, sadzenie drzew oraz roślin dających cień, wreszcie, poprzez zmianę koloru powierzchni betonu i asfaltu na "chłodny" Zieleń miejska to również schronienie i miejsce życia dla rozlicznych gatunków zwierząt, które przeniosły się do miasta lub zawsze tu mieszkały, ale człowiek utrudnił im bytowanie. Także wiele roślin zaadoptowało się do funkcjonowania w nowym miejskim krajobrazie, co znacząco przyczynia się do zachowania niezbędnej bioróżnorodności. Ważna tu będzie także rekultywacja zdegradowanych terenów (np. poprzemysłowych), odbudowa torfowisk i wilgotnych łąk nad rzekami. Chociaż różne formy zieleni (wliczając w to tereny rolne, prywatne oraz nieużytki) zajmują w sumie znaczną powierzchnię Krakowa, to nie do wszystkich mamy taki sam dostęp (na zachodzie miasta jest ich znacznie więcej). W Krakowie znajdują się 43 parki. Może wydawać się, że to dużo, ale ich powierzchnia to zaledwie 1% powierzchni miasta. Lasy w Krakowie zajmują 4,3% powierzchni miasta, co daje najniższy w Polsce wskaźnik zalesienia. Znajdują się tu również fragmenty 3 parków krajobrazowych, 3 obszary Natura 2000, 5 rezerwatów przyrody oraz 13 użytków ekologicznych oraz 311 pomników przyrody. Dbajmy o nie i domagajmy się od miasta i deweloperów nowo powstających osiedli mieszkaniowych nie tylko sadzenia nowych zieleńców, ale przede wszystkich uwzględnienia w planach parków już rosnących i silnych drzew. Minie bowiem wiele lat zanim nowo posadzona sadzonka osiągnie taki poziom skuteczności wchłaniania CO2 jak dojrzałe drzewo! Źródło: https://naukadlaprzyrody.pl/2018/05/15/po-co-nam-miejska-zielen/

Wywiady 24.01.2021

Przyszłość zieleni miejskiej w Krakowie"
Wywiad z dyrektorem Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie, Panem Piotrem Kempfem Patryk Trzaska, redakcja Green Leaves – XV dla klimatu
Realizacja w ramach programu Centrum Edukacji Obywatelskiej 1Planet4All – razem dla klimatu
****
"Zieleń miejska a zmiany klimatu" Wywiad z radnym Dzielnicy XIII, Panem Rafałem Zawiślakiem
Patryk Trzaska, redakcja Green Leaves – XV dla klimatu

  

 

 

Plan adaptacji 24.01.2021

Plan Adaptacji Miasta Krakowa do zmian klimatycznych do roku 2030 powstał w odpowiedzi na jedno z najważniejszych wyzwań, z którymi musimy się zmierzyć w najbliższej przyszłości.

Tworzenie Planu rozpoczęto w 2017 roku z inicjatywy Ministerstwa Środowiska i przy współpracy z partnerami, którymi są 44 miasta powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Każde miasto wypracowało swój własny dokument, jednak są one ze sobą spójne. Plan jest zgodny z wszystkimi dokumentami strategicznymi Miasta, obowiązującymi przepisami prawa oraz dotychczasową polityką rozwoju, może jednak wymagać nowelizacji pewnych dokumentów, np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Poddano go również konsultacjom społecznym.

Plan składa się z dwóch części – diagnostycznej i programowej – i wskazuje wizję, cel nadrzędny oraz cele szczegółowe adaptacji Miasta do zmian klimatu. Przygotowanie Planu rozpoczęto od analizy wrażliwości poszczególnych sektorów na zmiany klimatu, a następnie zasugerowano działania adaptacyjne (ich szczegółowe omówienie zawiera rozdział 3 Planu).

Plan zakłada, że w wyniku podjętych działań Miasto stanie się bardziej odporne na ekstremalne zjawiska klimatyczne i lepiej będzie sobie radziło z ich skutkami. Pośrednio też stanie się bardziej przyjazne dla mieszkańców, łatwiejsze do życia i oszczędne (z uwagi na bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów).

Część diagnostyczna Planu opisuje istotne dla Miasta zjawiska klimatyczne (upały, mrozy, opady, powodzie, susze, wiatr, itp.) i ryzyko ich wystąpienia. Przewiduje się, że częstsze gwałtowne zjawiska – nawałnice, podtopienia i powodzie – a także długotrwałe okresy wysokich temperatur i susz, będą powodować straty materialne uderzające w możliwości rozwoju, ale przede wszystkim, stanowić będą zagrożenie dla życia i zdrowia mieszkańców. Średnia roczna temperatura powietrza w Mieście wzrasta (w całym XX wieku o 1,5°C). Najcieplejsze obszary to śródmieście (z wyłączeniem Plant) i tereny przemysłowe w Nowej Hucie, natomiast najchłodniejsze to obszary zieleni: Las Wolski, Las Tyniecki. Coraz częstszym zjawiskiem są fale upałów, rzadziej występują fale chłodów, chociaż wciąż się one zdarzają (z temperaturą nawet do -20°C). Największe różnice temperatur wiążą się ze zjawiskiem inwersji termicznej, której sprzyja występowanie wiatru halnego w Tatrach.

Jeśli chodzi o opady, to często pojawiają się obfite opady kilkudniowe, przy czym więcej opadów występuje w części południowej i zachodniej aniżeli na północy i wschodzie. Coraz częściej występują deszcze nawalne i gwałtowne burze (także gradowe) – średnia liczba dni z burzą to 29 w roku.

Istnieje wysokie zagrożenie powodziami nagłymi i lokalnymi podtopieniami. Wrażliwe obszary to m.in.: okolice Tauron Areny, Wola Justowska, Prądnik Czerwony, Grębałów, ul. Bronowicka (skrzyżowanie z ul. Czepca), ul. Księcia Józefa, ul. Bieżanowska, ul. Barbary, ul. Jerzmanowskiego, ul. Malborska, ul. Nowosądecka, ul. Biskupińska, Prądnik Biały. W przyszłości z uwagi na wzrost zabudowy to samo może dotyczyć obszarów Płaszów-Rybitwy, Dąbie, Stary Bieżanów, Wola Duchacka, czy rejonu Kombinatu Metalurgicznego. Wezbrania wody oznaczają czasem konieczność zamknięcia Mostu Dębnickiego, ważnego punktu Miasta. Intensywne opady mogą prowadzić do przeciążenia kanalizacji i zmniejszenia efektywności pracy oczyszczalni ścieków (Kujawy i Płaszów), a nawet awarii i skażenia środowiska

Ewentualna awaria wałów przeciwpowodziowych grozi zalaniem ¼ obszaru Miasta, w tym zniszczeniem wielu cennych zabytków.
Deszcze nawalne i powodzie miejskie wynikają z niewielkiego udziału powierzchni biologicznie czynnych (zwłaszcza lasów), znacznego stopnia uszczelnienia gruntów i gęstości zabudowy oraz niewystarczającej infrastruktury służącej odprowadzaniu wód opadowych. Do tego dochodzi występowanie obszarów w obniżeniach terenu (np. Os. Kabel czy Os. Podwawelskie), gdzie odpływ grawitacyjny okazuje się utrudniony.

Zjawiska klimatyczne oddziałują na siebie wzajemnie, wzmacniając swoje negatywne skutki, np. miejska wyspa ciepła w połączeniu z falą upałów powoduje brak możliwości przewietrzania Miasta, nocą temperatury nie spadają, a to w rezultacie pogarsza samopoczucie mieszkańców (zwłaszcza starszych i cierpiących na różne problemy zdrowotne układu krążenia i oddechowego oraz dzieci). Niekorzystne czynniki nasilają się także z uwagi na zabudowę mieszkalną prowadzoną kosztem zieleni, a liczba osób potencjalnie cierpiących rośnie z uwagi na starzenie się społeczeństwa. Duży ruch samochodowy potęguje zanieczyszczenie powietrza. Ten tzw. stres cieplny skutkuje zmniejszeniem wydolności organizmów (nawet lekka praca sprawia trudność), a zwiększona liczba chorych w rezultacie może obciążać placówki służby zdrowia.

Wzrost temperatury, fale upałów oznaczają możliwość niedoborów wody, nie tylko pitnej, ale również w rolnictwie. Jednocześnie wzrasta stężenie zanieczyszczeń i bakterii w sieciach wodociągowych, co podnosi koszty uzdatniania wody. W kwestii transportu najważniejsze problemy dotyczą przegrzewania torowisk, przekładni, wybrzuszeń szyn lub ich oblodzenia i pękania podczas mrozów. Ponadto, nawierzchnia drogowa w wyniku ekstremalnych temperatur ulega niszczeniu, to zaś wymusza konieczność remontów i podnosi koszty eksploatacji. Konsekwencją diagnozy są działania adaptacyjne podnoszące odporność Miasta. Plan Adaptacji omawia kwestie wdrożenia tych działań (która instytucja odpowiada za co, środki finansowe, monitorowanie postępów, itd.) Działania przewidziane do realizacji prezentuje tabela na s. 15 i 16 Planu, a szczegółowo prezentuje je część Planu od s. 85. Zmiany klimatyczne to nie tylko zagrożenia, ale i szansa. Miasto liczy, że dzięki podjętym działaniom Kraków będzie rozwijał się w sposób zrównoważony, a mieszkańców zachęci się do oszczędzania wody, energii, korzystania z transportu publicznego i rowerów, stref pieszych, czy ograniczenia zużycia energii poprzez stosowanie termomodernizacji. Ogromną szansą jest rozwój fotowoltaiki w związku z coraz większą liczbą dni słonecznych. Wzrost temperatury umożliwi wydłużenie sezonu sportowo-rekreacyjnego, wykorzystanie baz rekreacyjnych Krakowa czy rozwój technologii budownictwa opornego na wysokie temperatury. Opady nawalne retencjonowane w małych zbiornikach staną się źródłem względnie czystej wody, zdatnej np. do zmywania dróg czy podlewania zieleni miejskiej.

Już pojawia się możliwość obniżenia zapotrzebowania na energię w sezonie grzewczym (mniejsze koszty dla odbiorców). Zmniejszona w ten sposób emisja gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń może poprawić jakość powietrza. Pojawi się coraz więcej inwestycji w OZE i energię solarną. Spadną zimowe koszty utrzymania dróg i odśnieżania, a także koszty eksploatacyjne autobusów i tramwajów. Chcąc ograniczać negatywne oddziaływanie wysokich temperatur Miasto zamierza stosować jasne elementy elewacji, a także elementy zacieniające, zwiększać powierzchnię terenów zielonych (zwłaszcza w śródmieściu), pamiętajmy bowiem, że udział terenów zieleni w Mieście (ok. 11%) jest dwukrotnie mniejszy niż w Poznaniu czy Warszawie, a wskaźnik nasycenia terenami zieleni o funkcji rekreacyjnej w Krakowie jest najniższy spośród analizowanych dużych miast w Polsce, podobnie jak wskaźnik lesistości (który wynosi zaledwie 4,3%). Miasto pragnie więc stosować zielone dachy i elewacje oraz zazieleniać i zacieniać przystanki komunikacji, tworzyć zielone ciągi pieszo-rowerowe łączące dzielnice, zwiększać naturalną retencję (rozszczelniać tereny utwardzone, stosować nawierzchnie przepuszczalne), chronić obszary regeneracji powietrza i budować mini tężnie. Miasto zamierza również tworzyć tzw. błękitną infrastrukturę (fontanny, oczka wodne), montować pitniki i kurtyny wodne, promować picie wody "z kranu". Wreszcie, planuje wśród mieszkańców promować małą i mikro retencję oraz zapewniać łatwy dostęp do miejsc zacienionych, a także basenów i kąpielisk otwartych. Miasto zamierza zachęcać do ochrony terenów zielonych, np. przez zmniejszenie liczby koszeń trawników, przekonywać mieszkańców do zastępowania trawników łąkami, a działkowiczów do pozostawiania wyższych roślin.

Miasto zamierza dalej ograniczać ruch pojazdów spalinowych w centrum (co rodzi konieczność dokończenia obwodnic, zbudowania sieci parkingów P&R, centrów przesiadkowych, stworzenia sprawniejszego systemu niskoemisyjnego transportu publicznego, w tym także kolei aglomeracyjnej, promowania carpoolingu, "aut na minuty", transportu rowerowego i pieszego, a także rozwoju elektromobilności). Nie mamy wpływu na skalę i częstotliwość niekorzystnych zjawisk klimatycznych, niemniej możemy tak przebudowywać i zmieniać Miasto, by niwelować lub ograniczać ich niekorzystne skutki. Coraz wyższa świadomość krakowian co do postępujących zmian klimatycznych wymusza podejmowanie działań, ale – jak wynika z lektury Planu – władze i mieszkańcy są w tym względzie zgodni. Pozostaje obserwować, ale przed wszystkim, samemu włączać się we wszystkie zadania korzystne dla społeczności Miasta.

Ankieta 24.01.2021

Redakcja Green Leaves przeprowadziła ankietę na temat ekologii i zmian klimatycznych w naszym codziennym życiu wśród uczniów i nauczycieli XV LO w Krakowie. Oto wyniki: Odpowiedzi na pytania otwarte dotyczące działań podejmowanych przez ankietowanych:

• 41 % segreguje odpady
• 25% oszczędza wodę i prąd
• 44.8 % używa toreb wielorazowego użytku
• 4.5 % korzysta z rowerów/komunikacji zbiorowej
• 16.4 % podejmuje inne działania na rzecz środowiska
• 1.7 % korzysta z technologii pomagającej w oszczędzaniu energii np. z paneli słonecznych.

Można zauważyć, że ankietowani ograniczają się do najprostszych rozwiązań, takich jak segregacja śmieci czy ograniczenie plastiku. Niemniej kilka osób radykalnie zmieniło sposób podróżowania lub zmodyfikowało dietę (rezygnując z mięsa lub je ograniczając), a nawet przeszło na weganizm. Są także osoby, które zmieniły nawyki konsumenckie i kupują kosmetyki organiczne czy rezygnują z plastikowych opakowań. Niemal połowa respondentów stara się robić coś, co przynosi korzyści naszej planecie (a nawet tak mało angażujące czynności jak oszczędzanie wody są cenne dla klimatu)

Pytanie dotyczące sensu działań jednostek:
Ankietowani uważają, że pojedyncza osoba nie jest w stanie poprawić globalnej sytuacji klimatycznej (58%), ale jednocześnie zwracają uwagę, że jeśli takich osób jest więcej, to ten wpływ rośnie. Jednocześnie zdają sobie sprawę z tego, że za stan środowiska w dużej mierze odpowiadają rządy i wielkie korporacje, i to na nie należy wywierać wpływ. Rządy powinny podejmować bardziej radykalne decyzje.
W opinii 17% drobne działania na rzecz środowiska niewiele dadzą i nastąpi katastrofa klimatyczna, co świadczy o dość pesymistycznym nastawieniu i braku poczucia sprawczości. 38% odpowiedzi w kategorii "inne" zwykle nie wiązało się bezpośrednio z ankietą lub wyrażało zdanie na temat działań obecnego rządu w sprawie sytuacji klimatycznej. Zdarzają się też pojedyncze głosy kwestionujące wpływ działalności człowieka na zmiany klimatu.

Jak widać, wyniki są zróżnicowane. Nie oznacza to jednak , że społeczność naszej szkoły nie dba o środowisko. Większość ankietowanych stara się podejmować różne nawet najmniejsze działania, które mogą ograniczyć zmiany klimatyczne i pozytywnie wpłynąć na naszą przyszłość. Również osoby, które pesymistycznie oceniają skuteczność tych działań, mimo wszystko je podejmują, zapewne zdając sobie sprawę, że bezczynność tym bardziej nie pomoże i trzeba w życiu codziennym angażować się w walkę o lepsze jutro.

Generalnie cieszy nas fakt, że środowisko jest ważne dla społeczności naszej szkoły. Jeśli będziemy prężnie działać na rzecz klimatu, przyszłe pokolenia nie będą skazane na życie w strasznych warunkach.

Prezentacja 24.01.2021

Od początku września w XV Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej – Curie funkcjonuje projekt "1 PLANET 4 ALL – Razem dla klimatu! " realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej we współpracy z 11 państwami UE. Celem programu jest budowanie świadomych klimatycznie społeczności, które znają realne zagrożenia związane ze zmianą klimatu, jak i możliwości działania na rzecz jego ochrony. Do przedsięwzięcia dołączyli uczniowie naszej szkoły z II klasy po gimnazjum oraz I i II po szkole podstawowej.

Uczestnicy to: Wiktoria Garzyńska, Patryk Trzaska, Adrianna Tomana, Daria Gulba, Agnieszka Kozioł, Arkadiusz Dymek, Julia Salawa, Maja Plucińska, Marta Majerczuk, Martyna Augustynek, Zosia Gawor. Projekt nadzorują pp. Magdalena Loska, Dorota Frąckowiak, Ewa Herchel, Beata Książek. Cała grupa koncentruje się na edukowaniu uczniów oraz budowaniu świadomości na temat klimatu oraz ekologii. Za radą koordynatora zdecydowaliśmy się na inny temat, a mianowicie: "zieleń w mieście" (w końcu redakcja nazywa się "Green Leaves"). Dużo się tu dzieje w tym zakresie i daje sporo możliwości – o związkach drzew i zieleni z klimatem nie trzeba nikogo przekonywać (np. zieleń chłodzi betonowe miasto). Wycinka drzew to jeden ze znanych aspektów.

Przede wszystkim jednak chcielibyśmy skupić się na działaniach, które mogą przynieść pozytywne skutki – w Krakowie mamy mało zieleni, ale:
– powołano Zarząd Zieleni Miejskiej, który działa prężnie
– mnóstwo projektów do budżetu obywatelskiego łączy się z zielenią, np. parki kieszonkowe
– słyszeliśmy o firmie, która chce zazielenić wiaty przystanków
– słyszeliśmy też o aktywistce, która zamierza doprowadzić do tego, by wszystkie szkoły miały zielone dachy
A przecież inicjatyw takich jest więcej, warto o nich pisać i je propagować.

Zadania związane z tematem:
– wywiady z przedstawicielem ZZM, aktywistami miejskimi, radnymi, a nawet dotarcie do tej pani, która chce stworzyć dachy zielone
– artykuły badające różne aspekty i konsekwencje tworzenia zielonych dachów i wiat przystankowych
– założenie Facebooka, Instagrama i opracowanie logo
– opracowanie ankiety lub quizu na temat wiedzy naszej społeczności na temat zmian klimatycznych
– przygotowanie prezentacji multimedialnej opisującej różne aspekty zmian klimatycznych do wykorzystania w czasie lekcji wychowawczych lub innych (zamieszczonej też na stronie)